የሃገር ቡናዎች የአንድ ዓይነት የመነሻ ቡና ናቸው፡፡ በአጠቃላይ ሲታይ  ቡናዎቻቸውን በአንድ መፈልፈያ በሚያቀነባብሩ በመጠን ከትናንሽ ሄክታር ማሳዎች በርካታ ካሬ ማይሎችን እሰስከሚይዙ ትላልቅ የቡና ማሳዎች የመሳሰሉ በአንድ እርሻ ውስጥ ይበቅላሉ፡፡  

ማይክሮ-ሎት ቡናዎች በእርሻ ላይ ከሚገኙ ብቸኛ መስኮች፣ በትንሽ ከፍታ ላይ በሚገኙ እና የተወሰነ የመከር ወቅት ካላቸው መስኮች የሚገኝ የቡና አይነት ነው፡፡

 ይርጋጨፌ

የታጠበው የይርጋጨፌ ቡና በከፍታማ ቦታዎች የሚበቅል ምርጥ የሆነ ቡና ነው፡፡ ጥሩ አሲድ፣ አካል እና ጣዕም አለው፡፡ ብዙ ሰዎች በሚያምር፣ በአበባ፣ እና ሻይ በሚመስሉ ባህሪዎቹ ይሳባሉ።

የስኒ ባህሪዎች

ሻይ-መሰል፣ ፍራፍሬ መሠል፣ ሲትሪክ፣ አበባ፣ ሎሚ፣ ጣፋጭ፣ ጥሩ ገጽታ፣ በጣም የተወሳሰበ፣ ንፁህ

ክልል

ይርጋጨፌ

የሚበቅልበት ከፍታ

1,700 – 2,200 ሜትር

አረቢካ ዝርያ

ሄይርሉም ዝርያዎች

የመከር ወቅት

ጥቅምት – ህዳር

የመፈልፈል ሂደት

ታጥቦ፣ በፀሀይ የደረቀ

መዓዛ

አበባ፣ ጣፋጭ

ጣዕም

ውስብስብ፣ ፍራፍሬ መሰል፣ ሻይ፣ አበባ፣ ሎሚ

ገጽታ

ከባድ

አሲዳማነት

ለስላሳ፣ ጣፋጭ፣ ሲትሪክ

የከፍተኛ ደረጃ ያለው የይርጋጨፌ ቡናዎች ምርጥ ከሚባሉ የሲዳማ ቡናዎች ጋር ብዙ ባህሪያትን ይጋራሉ፡፡ የፍራፍሬ ጣዕሞች፣ ደማቅ የአሲድነት እና አፍ ላይ ቀለል የማለት ባሕሪ አንዳንድ ምልክቶች ናቸው፡፡

ይርጋጨፌ ሁለቱንም የታጠበ እና ያልታጠበ ቡናዎችን ያመርታል፡፡ በዋነኝነት ለታጠበው ቡናው ታዋቂ ቢሆንም፣ ከቅርብ ዓመታት ወዲህ በከፍተኛ ደረጃ የሚፈለጉ ከፍተኛ ደረጃ ያላቸውን ያልታጠቡ ቡናዎችን ወደ ውጭ ሲላኩ ተመልክተዋል፡፡ ከይርጋጨፌ የሚገኝ ከፍተኛ ደረጃ ያላቸው የታጠቡ ቡናዎች ለብሩህ የሎሚ አሲዳማነት ባሕሪ ጋር፣ ብዙውን ጊዜ የሎሚ ባህሪ ጋር፣ እጅግ በጣም ጣፋጭነት አላቸው፡፡ ለሌሎቹ የቡና ባህሪያቶች ሁሉ፣ ለውስብስብ እና ጣዕም ላለው ቡና የፍራፍሬ ጣዕሞችን በጥሩ ሁኔታ የሚያክል ቀለል ያለ፣ የእፅዋት ጥራት ያላቸው ናቸው፡፡

ከይርጋጨፌ የሚገኙ በጣም የተሻሉት ያልታጠቡ ቡናዎች ብዙውን ጊዜ ከፍ ያለ የፍራፍሬ ጣዕም እና አንዳንድ ጊዜ የፍሬ ባህሪዎች በመኖራቸው ከፍተኛ የአሲድ መጠንን ይይዛሉ።

የቡና ስያሜ

ሁሉም የይርጋጨፌ ቡናዎች አንድ ደረጃ ተሰጥቷቸዋል፣ እና የፊደል ነጥብ፣ ኤ ወይም ቢ ደረጃ ተሰጥቷቸዋል፡፡ ከሌሎቹ ትላልቅ የቡና አምራች አካባቢዎች በተቃራኒ እነዚህ ፊደላት በእውነቱ የጥራት ደረጃውን ልዩነት ያመጣሉ፡፡ ለሁሉም የይርጋጨፌ ቡናዎች ፊደል ኤ “የይርጋጨፌ ጣዕም ያለው ቡና አለው” የሚል ስያሜ ይሰጣል፣ ቢ “የይርጋጨፌ ጣዕም የሌለው ቡና” የሚል ስያሜ ይሰጣል፡፡ በቢ ምድብ ውስጥ የስፔሻሊቲ ደረጃ ቡናዎችን ማግኘት ይቻላል፡፡ እነዚህ እጅግ በጣም ጥሩ የስኒ ባህሪዎች ያሏቸው ቡናዎች ናቸው፣ ግን እንደ “አይነተኛ /ክላሲክ/ የይርጋጨፌ ጣዕም” ሊባል የማይችል ባህሪዎች አሉት። ለሁሉም የይርጋጨፌ ቡናዎች የአቅርቦት ማዕከል በአቅራቢያው የምትገኘው ዲላ የምትባል ትልቅ ከተማ ናት፡፡

ሁሉም ከ3 ኛ እስከ 9ኛ ያሉ የታጠቡ እና ያልታጠቡ ለንግድ የሚውል ደረጃ የተሰጠው ቡና፣ የይርጋጨፌ ኤ ወይም የይርጋጨፌ ቢ ተብሎ ይጠራል፡፡ ሁለቱም ምድቦች አራቱን የይርጋጨፌ ዞኖችን ያካትታሉ፡

ይርጋጨፌ ኤ: የይርጋጨፌ፣ ወናጎ፣ ኮቸሬ፣ ገላና/አባያ

ይርጋጨፌ ቢ: የይርጋጨፌ፣ ወናጎ፣ ኮቸሬ፣ ገላና/አባያ

ስፔሻሊቲ ደረጃ ቡና የታጠበ እና ያልታጠበ፣ ደረጃ ኪው1 እና ኪው2፣ በይርጋጨፌ ከሚገኙት ከአራቱ ዞኖች በአንዱ ይሰየማል፡፡ የኤ እና ቢ ስያሜዎች አንዴ በድጋሚ የሚያመለክቱት ክላሲክ/አይነተኛ የይርጋጨፌ ጣዕም መኖር ወይም አለመኖርን ነው፡፡